Begin mei 2018 signaleerde Waterschap Hunze en Aa’s de eerste kluten op het kluteneiland op de kwelder in de Dollard. Het eiland is speciaal aangelegd voor kluten, zodat zij bij het broeden niet worden gestoord door vossen of andere roofdieren. Begin juni hebben 255 klutenparen al zo’n 800 eieren gelegd.
Sensoren onder de klutennesten
Onderdeel van het project is monitoring op afstand van de kluten met sensoren onder de nesten. Een typische toepassing van Internet of Things (IoT) sensortechnologie. Dit levert een aantal voordelen op. De onderzoekers hoeven de nesten maar 1x te bezoeken om de sensoren te plaatsen. Verder kunnen zij alles op afstand volgen, 24/7, met een app op hun smartphone. De sensoren meten de temperatuur in het nest. Door de temperatuurverschillen te bekijken kunnen onderzoekers dag en nacht het nestgedrag volgen zonder continu visuele waarnemingen te hoeven doen.
“Kluten Dollard online in smiezen houden”
Leo Bruinzeel, ecoloog: “In de nesten zijn sensoren geplaatst die op een smartphone af te lezen zijn. Hier zie je bijvoorbeeld kluut nummer 6, sensor staat aan, batterij is nog vol. Het is in het nest nu 25,2 graden. In een ander nest is het 33,3 graden. Die is waarschijnlijk nu van het nest af. Met de sensoren kunnen we op afstand volgen hoe het met die nesten gaat. Anders zouden we geregeld het eiland op moeten en dat willen we niet. Op deze manier kunnen we de kluut online in de smiezen houden.”
Sensortechnologie voor ecosystemen
Jonge kluut met op de achtergrond de sensor aan de paal. De temperatuurmeter zit onder het nest.
Wij hebben vanuit Sense for Ecosystems voor dit project samengewerkt met Daan Bos van Ecologisch Onderzoeksbureau Altenburg & Wymenga. Daan Bos kende ons project voor de bestrijding van muskusratten al dat we samen met waterschap Zuiderzeeland uitvoeren. Met sensoren meten we de status van vangkooien en schijnduikers om vangsten te registreren. Dat bracht Daan op het idee om ook sensoren toe te passen voor de klutennesten. Wij hoefden hiervoor alleen een andere actuator aan de sensor te koppelen. Het ging nu immers niet om vangsten, maar om temperatuur. De rest van de sensortechnologie is al geschikt voor ecologische toepassingen.
De onderzoekers volgen realtime alle nesten met een sensor. (Lees het verslag) Daarnaast bouwen ze voor de lange termijn een enorme database met onderzoekgegevens op voor evaluatie van het project. Alle digitale data gecombineerd met periodieke visuele waarnemingen vormen een zeer een betrouwbare bron voor allerlei rapportages.
De sensoren verzenden hun data draadloos via het LoRa-netwerk van KPN naar een cloud-platform waar we alle data verzamelen en bewaren. Het LoRa-netwerk heeft een groot bereik, tot 25 km, dus hoewel het broedeiland een eindje uit de kust ligt, kunnen we makkelijk alle data ontvangen. Standaard meten we de temperatuur van het nest. In de toekomst is het ook mogelijk om met een geluidsensor de hartslag van kluten te volgen. Hiervoor hoeven we de bestaande sensor alleen maar uit te breiden met een ander soort actuator.
Het broedeiland in de klutenplas van Waterschap Hunze en Aa’s maakt onderdeel uit van het ecologisch project Ecologische Beoordeling Vitale Kust- Dollard. Altenburg & Wymenga heeft hierover een uitgebreid ecologisch rapport opgesteld.
Tracker sensor
Een andere toepassing met IoT-sensortechnologie voor ecosystemen is bijvoorbeeld een traject van de WUR (Wageningen University & Research) met zogenaamde tracker sensoren om bewegingen van (muskus)ratten te volgen. De minieme trackers binden we vast op de staart van de rat. Ze bevatten dezelfde sensortechnologie als bij de kluten en muskusratten. Ze zijn echter nog kleiner zodat de rat er geen last van heeft.
Bent u inmiddels zelf ook op een goed idee gekomen? Laat het mij weten. Ik denk graag met u mee.
Harry Viet
Founder and director at Sense for Innovation